Wat is stress en hoe maakt het je ziek?

Het gevolg als ons stresssysteem soms te lang aanstaat en niet meer uitgezet wordt, ontstaat er chronische stress ontstaat. Met grote gevolgen van dien.

Je hebt chronische en acute stress, waaronder lichamelijke, emotionele en chemische stress. Van alle vormen van stress kan je ziek worden en niet zo een klein beetje ook. Tijd dus om even goed te begrijpen wat stress met je doet, zodat je het beter kunt gaan herkennen. Aan het einde van dit bericht lees je ook een aantal oplossingen die goed zijn om je lichaam te ontstressen. Effectieve tools die je lichaam weer in een relax stand zetten en het omgekeerde doen, namelijk je lichaam helen in plaats van ziek maken. Want de balans van spanning en ontspanning is nodig om te helen van de schade van stress.

Wat is stress?

Je hebt gezonde stress en stress wat je niet helpt, gezonde stress houdt je systeem op scherp. Als je bijvoorbeeld bijna wordt aangereden en je kan nog net wegspringen, of tijdens een examen of sollicitatie waar je een prestatie moet leveren, dit noemen ze ook wel eustress. Maar het is altijd wel belangrijk om na een moment van stress ontspanning te zoeken en te nemen. Want je lichaam heeft dit nodig. Kijk maar naar een hond, die begint vaak te rillen na een moment van stress, zo zorgt hij dat de opgebouwde stress uit zijn lichaam weggaat. Mensen doen dat dus niet van nature, om even een momentje te pakken om hun lichaam weer te resetten en te ontspannen. We gaan altijd maar weer door. In de huidige maatschappij met alle triggers en vele dingen die ons bezighouden, gaan we altijd weer door naar het volgende ‘moeten’, zonder even echt de tijd te nemen. Of alle zorgen die we constant hebben die stress hormonen aanmaken, zoals cortisol en adrenaline.

Acute stress

Stress is een staat waarin je hersenen en je lichaam uit balans zijn van homeostase. Het zijn fysiologische processen, waardoor je autonome zenuwstelsel het alerte, vecht- of vluchtmechanisme activeert, dat ons op momenten van bedreiging tot actie aanzet. De hersenen scheiden de stimulerende stresshormonen cortisol, noradrenaline en adrenaline uit, waardoor de zintuigen verscherpen, het hart sneller klopt, de bloeddruk stijgt, spieren zich spannen en de stofwisseling wijzigt. Er stroomt extra bloed naar de organen waardoor je snel actief kan reageren, waardoor bijvoorbeeld de handen koud of klam aanvoelen. Het parasympatische zenuwstelsel is dan minder actief en de organen die te maken hebben met de vertering krijgen daardoor minder energie, hierdoor komt de vertering op een laag pitje te staat, daardoor wordt de werking van je immuunsysteem onderdrukt.

Je kunt stress ook afmeten aan de golflengte van je hersenen. Hoge beta golven tonen aan dat er stress in het lichaam is, ook je HRV hart ritme variabiliteit kan aantonen of je stress hebt en hoe veerkrachtig je bent in het herstellen van stress. En dat is het belangrijkste van stress, het herstellen ervan, want een leven zonder stress is natuurlijk onontbeerlijk. Zonder stress geen leven! Maar hoe veerkrachtig je bent, bepaalt het effect van de stress op je lichaam. Dus heb je af en toe stress, neem je rust en kan je loslaten of ervaar je dagelijkse stress en blijf je erover malen en kan je de gedachten en gevoelens niet loslaten? Daar zit het verschil in.

Chronische stress

Chronische stress is de meest slopende stress, gewoon omdat je eraan went en het vaak niet eens meer door hebt dat je stress hebt. Chronische stress is stress wat je constant ervaart. Met je gedachten alleen kan je de stresshormonen (adrenaline en cortisol) al activeren. Denk maar eens aan een persoon waar je veel emoties bij ervaart, woede of frustratie, ervaringen die je angstig maken, of als je dagelijks aan je problemen denkt, dan activeer je steeds deze hormonen. Jouw hersenen weten namelijk niet of de beelden die je in je hoofd haalt echt zijn.

• Door chronische stress kan het immuunsysteem ondermijnd worden en de bijnieren uitgeput raken doordat er steeds cortisol aangemaakt wordt en dit kan talrijke klachten geven zoals vermoeidheid, duizelingen, depressie, drang naar zoetigheid en zout, verergerde ontstekingen, ontstaan of verergeren van allergieën, lage bloeddruk, moeite met opstaan, slaapproblemen, auto-immuunziekten, verlaagd libido, hartproblemen, burn-out.
• De productie van cortisol komt vrijwel stil te liggen, nadat het teveel achtereen is aangemaakt. Het lichaam kan hierdoor niet meer adequaat reageren op de prikkels die het krijgt. Chronische moeheid kan dan ontstaan. 
• De milt en de thymus krimpen en er is meestal een vermindering van witte bloedcellen in het afweersysteem
• De aanmaak van de hormonen oestrogeen, progesteron en testosteron vermindert ook
• Mineralen en elektrolyten worden via de urine afgevoerd, in het bijzonder magnesium, kalium en natrium
• Veel vitamine-niveaus zijn verlaagd waaronder vooral de meeste B-vitamines, maar ook vitamine A, C, E
• Het afweersysteem gaat achteruit, slaappatroon is niet meer diep en onrustig. Zelfs tegen de meest makkelijke taken wordt enorm opgezien. Met als gevolg een burn-out.
• Het verhoogt ook de werking in de amygdala, wat zorgt voor meer angst en agressiviteit (frustraties)
• Neurotransmitters raken uit balans zoals serotonine, dopamine en acethycholine
• De hippocampus verschrompelt, wat een rol speelt om informatie op te slaan in je hersenen – vermindert geheugen
• Het heeft effect op de darmflora die verantwoordelijk is voor de juiste balans in de darmen, voor het verteren van het voedsel. Wanneer dit uit balans is wordt het niet goed opgenomen, met ontstekingen als gevolg. Daardoor heeft stress altijd effect op het immuunsysteem wat zich voor minimaal 80% in de darmen bevindt
• Pathogenen kunnen niet meer aangepakt worden, waardoor er een overgroei van pathogenen kan ontstaan. 

Herkenbaar?

Nu is dat niet zo erg als je na een moment van acute stress weer herstelt en rust neemt, maar dit is niet goed als je chronische stress hebt, dan ontstaan er lichamelijke klachten en uiteindelijk ziektes. Er is nu ook aangetoond in de epigenetica, dat hoe je leeft bepaalt of je genen aan of uit gaan. Daar is de mate van chronische stress een groot onderdeel van. De hormonen van stress kunnen letterlijk je DNA en genen veranderen en ziektes creëren.

Chemische en toxische stress

Doordat we steeds meer te maken krijgen met gifstoffen in onze voeding, natuur, kleding, wasmiddelen, medicijnen, cosmetica, schoonmaak artikelen vooral ook van pesticiden, kan het zo zijn dat jouw lever dat niet meer kan verwerken. Vooral mensen die chemotherapie krijgen, zijn jaren lang erg belast met gifstoffen in hun lichaam, wat alles alleen maar verzwakt. Daarom is het belangrijk om jaarlijks een goede detox te doen. Dit zorgt voor het reinigen van je lever en darmen, zodat je meer energie krijgt en weer je immuunsysteem versterkt. Want doe je dit nooit, en heb je ook nog chronische stress, dan kan je erop wachten dat je een keer ziek wordt. Behandel je lichaam als tempel net als dat je je auto ook de olie en filter ververst, heb jij dat ook nodig.  Doe ook eens een check in je huis waar je wellicht over kunt gaan op natuurlijke schoonmaakmiddelen en cosmetica. Ja het is veel allemaal als je alles tegelijk moet doen, maar als je gezond wilt worden of blijven, ben jij de enige die daarvoor kan zorgen!

Dopamine, serotonine & GABA

Chronische stress heeft zeker effect op jouw neurotransmitters. Wanneer er door stress teveel adrenaline en cortisol wordt gebruikt, is er te weinig dopamine en/of serotonine en melatonine beschikbaar, omdat alle co-factoren worden gebruikt om adrenaline te maken. Serotonine zorgt ervoor dat je lekker in je vel zit, dopamine heb je nodig om overzicht en focus te houden en het zorgt voor concentratievermogen en dat je zin in dingen hebt. Door het tekort heeft het als gevolg, dat iemand gaat hollen of stilstaan. Wanneer adrenaline dan wordt geproduceerd, ben je super actief en wanneer adrenaline niet meer wordt geproduceerd word, dan ben je futloos en inactief door een gebrek aan dopamine. Ook de omzetting naar serotonine verloopt moeizamer, met als gevolg dat je niet happy bent, maar ook in slaap komen wordt dan een probleem. Ook als je te weinig gaba hebt, slaap je slechter, ben je sneller overprikkeld en kan je minder ontspannen. Als je dit niet aanpakt is het een goede bodem voor een burn-out.

Stress veroorzaakt vele ziektes

Op de lange termijn kan je daar dus goed ziek van worden, er is nu ook al aangetoond, dat diabetes, hartklachten, hoofdpijn, darmproblemen, angsten en depressie, fibromyalgie, overgewicht en kanker ontwikkeld kunnen worden door stress. Dat betekent dat alleen jouw gedachten jou al ziek kunnen maken als je ze regelmatig denkt. Nu is het zo dat wij als mens voor het grootste gedeelte alles onbewust doen. Dus ook al denk je ik ga het nu anders doen, onze gewoontes en patronen bepalen dat we met onze gedachtes weer terugvallen in onze oude denkwijze. We blijven ons dan maar zorgen maken over wat gaat komen, of wat is gebeurt. En elke keer activeer je weer de stresshormonen als je je ergens druk om maakt.

Lees hier hoe stress ook ervoor zorgt dat je sneller veroudert

Hoe kan je ontstressen?

1. Door meer bewuster te worden van je gedachten, emoties en lichaam. Door te beseffen dat je een keuze hebt in jouw gedachtes en dus je gevoel. Door minder in de weerstand te gaan zitten en meer in de acceptatie en flow. Zou je willen leren hoe je dat doet? Kan ik je daarbij helpen door middel van coaching : leren leven in flow, meer veerkracht en minder weerstand. Heling begint bij bewustwording.
2. Door bewuster te gaan ademen, dieper en vanuit je buik. Adem is de grootste anti-stress tool die je altijd kan inzetten en dit helpt om je parasympatische zenuwstelsel te activeren, om je lichaam in de herstel modus aan te zetten. Het maakt je hart ritme variabiliteit meer in balans en zorgt voor meer veerkracht in je lichaam. Wil je beter leren ademen (lage ademhaling ipv hoge ademhaling) boek dan een ademsessie 
3. Luister naar binaural beats met een koptelefoon op. Als je luistert naar tetha golven, geeft dat ook rust aan je hersenen waardoor het automatisch je parasympatische zenuwstelsel aanzet, waardoor je ook het zelfhelend vermogen activeert
4. Ga meer mediteren, dit is de beste anti-stress oefening wat je kunt doen, ook al is het maar 10 minuten per dag of een mini meditatie van 3 minuten als je je even gestrest voelt. Door te mediteren activeer je je zelfhelend vermogen.
5. Loop door de natuur als je die dichtbij hebt, dat is altijd een ontspannend effect op je lichaam, loop bewust en langzamer dan je normaal doet, let op je ademhaling en zorg dat je langer in en uit ademt met diepe buikademhalingen. Dit zorgt voor alfa hersengolven.
6. Ga op yin yoga ipv actief bezig te zijn in de sportschool, yoga helpt je om je parasympatische zenuwstelsel te activeren, waardoor je weer rustiger wordt.
7. Zeg wat vaker NEE tegen de dingen die je denkt te ‘moeten’ doen, en verander dat naar een ‘willen’ doen
8. Leer je grenzen kennen, en leer luisteren naar je gevoel, zodat je weet dat je over je grenzen heen gaat
9. Pas een gevarieerde voeding toe. Met chronische stress heeft je lichaam extra voedingsstoffen nodig zoals vitamines, anti-oxidanten en mineralen. Ook met de juiste voeding kan jij je neurotransmitters optimaliseren.
10. Omring je met mensen waar je energie van krijgt i.p.v met mensen die je energie kosten

Kan jij wel wat stressmanagement gebruiken?

Boek een life coachingsessie

Werk aan stressmanagement

Go with the flow

Silvia Hoevenaar